W dzisiejszym dynamicznym i zróżnicowanym środowisku pracy, rola menedżera ewoluuje. Tradycyjne modele zarządzania, oparte na autorytecie i dystansie, coraz częściej ustępują miejsca podejściom bardziej humanistycznym. W tym kontekście, pojęcia empatii i sympatii często są mylone, co może prowadzić do błędnych przekonań o tym, jaki lider jest skuteczny. Niniejszy artykuł ma na celu wyjaśnienie różnic między empatią a sympatią, udowodnienie tezy, że bycie jedynie „sympatycznym” menedżerem jest strategią krótkowzroczną, oraz wykazanie, że w dobie inkluzywności i różnic pokoleniowych, to właśnie empatyczny lider ma największe szanse na sukces.
Czym jest empatia?
Empatia, zgodnie z definicją psychologiczną, to zdolność do rozumienia i dzielenia uczuć innych ludzi. Oznacza to przyjęcie perspektywy drugiej osoby, wczucie się w jej sytuację i zrozumienie jej emocji, bez konieczności zgadzania się z nią. Jak podkreśla Daniel Goleman, autor bestsellerowej książki „Inteligencja Emocjonalna”, empatia jest jednym z kluczowych elementów inteligencji emocjonalnej, niezbędnym do budowania silnych relacji i efektywnej komunikacji. Empatia nie polega na przeżywaniu tych samych emocji co druga osoba, ale na zrozumieniu ich i adekwatnym reagowaniu na nie.
A czym jest sympatia?
Sympatia natomiast wiąże się z odczuwaniem współczucia lub żalu wobec kogoś.
Słownikowo sympatyczny oznacza: wzbudzający sympatię i sprawiający przyjemne wrażenie oraz przychylny, życzliwy.
Sympatia zazwyczaj wiąże się z aprobatą i przychylnością. Menedżer sympatyczny będzie starał się unikać konfliktów, dążyć do tego, by wszyscy go lubili i często będzie podejmował decyzje w oparciu o chęć przypodobania się zespołowi.
Empatia a sympatia w kontekście zarządzania
Kluczowa różnica polega na tym, że empatia koncentruje się na zrozumieniu, a sympatia na współczuciu i często na unikaniu trudnych sytuacji. Menedżer empatyczny potrafi zrozumieć, dlaczego pracownik jest sfrustrowany opóźnieniem projektu, nawet jeśli sam uważa, że jego obawy są przesadzone. Nie musi się z nim zgadzać, ale potrafi uznać jego emocje i zareagować w sposób konstruktywny, na przykład oferując wsparcie lub wyjaśniając sytuację.
Z kolei menedżer sympatyczny w takiej sytuacji mógłby po prostu zgodzić się z pracownikiem, narzekać razem z nim na projekt lub unikać konfrontacji z problemem, by nie pogorszyć atmosfery. W dłuższej perspektywie takie podejście może prowadzić do braku odpowiedzialności, nieefektywności i frustracji całego zespołu.
Dlaczego bycie „sympatycznym” menedżerem to droga donikąd?
Próba bycia lubianym przez wszystkich pracowników jest nierealistyczna i ostatecznie szkodliwa dla organizacji. Szef musi podejmować trudne decyzje, wyznaczać standardy, egzekwować terminy i czasami udzielać negatywnego feedbacku. Te działania naturalnie mogą prowadzić do niezadowolenia niektórych członków zespołu. Menedżer, który za wszelką cenę chce uniknąć bycia nielubianym, może mieć problem z:
- Udzielaniem konstruktywnej krytyki: Obawiając się negatywnej reakcji, może unikać trudnych rozmów, co uniemożliwia pracownikom rozwój.
- Egzekwowaniem odpowiedzialności: Może przymykać oko na błędy i niedociągnięcia, by nie urazić pracowników, co obniża standardy pracy.
- Podejmowaniem niepopularnych, ale koniecznych decyzji: Może unikać decyzji, które mogą wywołać sprzeciw, nawet jeśli są one korzystne dla firmy w dłuższej perspektywie.
- Ustalaniem jasnych granic: Może mieć problem z odmową nieuzasadnionych próśb, co prowadzi do wypalenia zawodowego i braku szacunku.
W efekcie, zespół zarządzany przez „sympatycznego” szefa może być miły i zadowolony w krótkim okresie, ale w dłuższej perspektywie będzie brakowało mu dyscypliny, efektywności i zdolności do osiągania celów.
Empatia jako klucz do skutecznego zarządzania
Natomiast menedżer empatyczny nie musi być lubiany przez wszystkich, ale będzie szanowany. Potrafi on budować relacje oparte na zaufaniu i zrozumieniu, co przekłada się na lepszą komunikację, większe zaangażowanie i wyższą produktywność zespołu. Empatyczny lider:
- Rozumie perspektywę swoich pracowników: Potrafi spojrzeć na problemy z ich punktu widzenia, co pozwala mu lepiej reagować na ich potrzeby i obawy.
- Udziela konstruktywnego feedbacku w sposób taktowny: Dzięki empatii potrafi przekazać trudne informacje w sposób, który jest zrozumiały i motywujący, a nie demotywujący.
- Buduje silne relacje w zespole: Empatia sprzyja tworzeniu atmosfery wzajemnego szacunku i zrozumienia, co zwiększa spójność zespołu.
- Potrafi zarządzać emocjami: Zarówno swoimi, jak i emocjami pracowników, co jest kluczowe w sytuacjach stresowych i konfliktowych.
Empatia w dobie inkluzywności i różnic pokoleniowych
Współczesne organizacje stają przed wyzwaniem budowania inkluzywnych środowisk pracy, w których każdy pracownik czuje się doceniony i szanowany, niezależnie od wieku, pochodzenia, płci czy wyznawanych wartości. Różnice pokoleniowe również stawiają przed menedżerami nowe wymagania. Każde pokolenie ma swoje unikalne oczekiwania, motywacje i style pracy.
W takim kontekście, empatia staje się kluczową kompetencją lidera. Tylko menedżer, który potrafi zrozumieć i uwzględnić perspektywę przedstawicieli różnych grup i pokoleń, będzie w stanie skutecznie zarządzać zróżnicowanym zespołem. Empatia pozwala na:
- Zrozumienie potrzeb różnych grup pracowników: Menedżer empatyczny będzie świadomy, że młodsze pokolenie może cenić elastyczność i możliwość rozwoju, podczas gdy starsze pokolenie może bardziej cenić stabilność i doświadczenie.
- Dostosowanie stylu komunikacji do różnych preferencji: Empatyczny lider będzie wiedział, jak komunikować się z różnymi osobami w sposób dla nich najbardziej efektywny.
- Budowanie kultury wzajemnego szacunku i zrozumienia: Empatia pomaga w tworzeniu środowiska, w którym różnice są postrzegane jako wartość, a nie przeszkoda.
- Rozwiązywanie konfliktów z uwzględnieniem różnych perspektyw: Empatyczny menedżer potrafi mediować w konfliktach, biorąc pod uwagę emocje i potrzeby wszystkich zaangażowanych stron.
Empatyczny, nie sympatyczny: Klucz do skutecznego zarządzania w erze inkluzywności
Podsumowując, bycie menedżerem empatycznym, a nie tylko sympatycznym, jest kluczem do skutecznego zarządzania w dzisiejszym złożonym i zróżnicowanym środowisku pracy. Empatia pozwala liderowi budować silne relacje, efektywnie komunikować się, zarządzać emocjami i tworzyć inkluzywną kulturę organizacyjną. Chociaż bycie lubianym może być przyjemne, to właśnie zdolność do rozumienia i uwzględniania emocji swoich i pracowników, bez konieczności zgadzania się z nimi, czyni menedżera prawdziwie skutecznym i gotowym na wyzwania współczesnego świata zarządzania. W dobie inkluzywności i różnic pokoleniowych, empatia jest nie tylko pożądaną cechą, ale wręcz niezbędnym narzędziem w arsenale każdego lidera.
Źródła:
- Goleman, D. (1995). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina.
- Artykuły i badania z zakresu psychologii zarządzania i inteligencji emocjonalnej. (Wyszukane na podstawie definicji empatii i sympatii).
- https://sjp.pwn.pl/slowniki/sympatyczny.html
