Wzory osobowości
Różnorodność postaw jest ogromna. Jednym z istotnych czynników mających wpływ na nasz sposób reakcji w sytuacji stresowej jest prezentowany przez nas charakterystyczny wzór osobowości – bardziej lub mniej podatny na odbiór świata i jego przeżywanie. Pisząc o typach osobowości i charakterystycznych cech zachowania wydaje się, że wyodrębnienie wzorów zachowania, mających wpływ na to, jak funkcjonuje dany człowiek i na jakie schorzenia się naraża ma istotne znaczenie dla zrozumienia własnego działania oraz określenia odpowiednich metod radzenia sobie ze stresem.
Typy osobowości A, B, i C
W tym kontekście do warto odnieść się do typów osobowości A, B i C. Badania dotyczące wzorów osobowości A,B i C zapoczątkowali kardiolodzy M.Friedman i R.Rosenman. Ich podejrzenie, dotyczące charakterystycznego wzoru zachowania i związanej z nim podatności na choroby serca. Wyodrębnili oni typ osobowości A i B. Teorie typów osobowości A i B M.Friedman i R.Rosenman uzupełniła L.Temoshok, opisując typ osobowości C.
Określenie własnego typu osobowości pozwala na przewidzenie własnych reakcji stresowych oraz dobór i w efekcie optymalne wykorzystanie technik radzenia sobie ze stresem. Poniżej znajduje się test, który pozwoli wzmocnić Twoją wiedzę dotyczącą tego, czy jesteś bardziej w kierunku typu osobowości A, czy raczej więcej masz cech typu B lub C.
Ja a stres
CZĘŚĆ I: Wybierz zdania, które najlepiej Cię opisują w życiu zawodowym i prywatnym. Nie ma znaczenia liczba zaznaczonych przez ciebie punktów. Ważne jest natomiast, aby Twoje odpowiedzi były szczere i możliwie najlepiej cię opisywały.
- Lubię czuć dreszczyk, jaki daje rywalizacja.
- Potrafię znaleźć czas na wypoczynek.
- Kiedy kończę jedno zadanie – już myślę o następnym.
- Ludzie, którzy mnie znają, mówią że jestem niezwykle uprzejmy.
- Nie lubię ujawniać emocji.
- Zawsze staram się perfekcyjnie wykonać postawione przede mną zadanie.
- Powoli, ale zawsze, do[prowadzam sprawy do końca.
- Nie lubię się spieszyć.
- Nie muszę być kierownikiem (dyrektorem, menadżerem).
- Gdy pojawia się stres, to najczęściej nic nie robię. Wszystko wcześniej czy później minie.
- Nie potrafię zajmować się ciągle jedną rzeczą. Potrzebuję stymulacji.
- Lubię posiadać pełna kontrolę. Zawsze.
- Często poświęcam swoje ambicje, aby ustąpić innym.
- Jestem świadomy swoich ograniczeń i nie podejmuję zadań ponad siły.
- Moi współpracownicy (pracownicy) nie muszą wiedzieć, co czuję.
- Często znajduję czas na relaks i odpoczynek.
- Lubię wyzwania nawet, jeśli w pierwszej chwili przekraczają moje kompetencje.
- Nie lubię wdawać się w konflikty. Wolę odpuścić.
- Lubię szybkie rozwiązanie.
- W pracy zespołowej najchętniej podejmuję rolę przywódcze.
- Systematyczna praca i wytrwałość to moje najważniejsze cechy w pracy.
- Mogę odpuścić, jeżeli są szanse, ze konflikt się nie zaogni.
- Nieczęsto zdarza mi się mówić o moich emocjach.
- Dobrze wiem, na co mnie stać i staram się nie podejmować zadań ponad moje siły.
- Uważam, że co by się nie działo należy starać się być uprzejmym i miłym.
- Lubię dobrze wykonane zadanie, ale pod warunkiem, że znajdę czas na relaks.
- Często pracuję „po 24 godziny na dobę”. Muszę przyznać, że nawet to lubię.
- Wystarczy mi chwila, żeby „podładować baterie” i mogę pracować nadal.
- Mimo trudności, staram się być miły i uprzejmy.
- Staram się zachować równowagę, pomiędzy pracą i życiem prywatnym.
CZĘŚĆ II: A teraz wybierz jedynie 5 punktów, które najlepiej Cię opisują.
a) dążenie do perfekcji,
b) umiarkowane ambicje,
c) skłonność do poświęceń,
d) brak pośpiechu,
e) silna chęć rywalizacji,
f) bierność w obliczu stresu,
g) niecierpliwość,
h) niezwykła uprzejmość,
i) wytrwałe kończenie zadań,
j) realistyczna ocena możliwości,
k) ustępliwość,
l) wysokie ambicje,
m) nie ujawnianie emocji,
n) umiejętność zrelaksowania się,
o) niechęć do utraty kontroli.
OBLICZANIE WYNIKÓW
Teraz, kiedy już wybrałeś wszystkie opisujące Cię stwierdzenia, przenieś zaznaczone punkty do znajdującej się poniżej tabeli. W każdej skali możesz uzyskać maksymalnie 15 punktów.
Typ A Typ B Typ C
1 1 2 4
2 3 7 5
3 6 8 10
4 11 9 13
5 12 14 15
6 17 16 18
7 19 21 22
8 20 24 23
9 27 26 25
10 28 30 29
11 a b c
12 e d f
13 g i h
14 l j k
15 o m n
Suma: Suma: Suma:
Co mówią o nas uzyskane w teście wyniki?
Osobowość typu A
Osobowość typu A, charakterystyczna jest dla liderów, zdobywców, ludzi, którzy właściwie sami poprzez swoje zachowanie generują sytuacje stresowe. Dla tego typu charakterystyczne jest wysokie natężenie takich cech, jak:dążenie do perfekcji,
- silna chęć rywalizacji,
- niecierpliwość,
- agresywność,
- wysokie ambicje,
- niechęć do utraty kontroli,
- działanie w pośpiechu,
- stresogenność.
Osobowość typu B
Typ B stanowi zaprzeczenie sposobu funkcjonowania zaprezentowanego przez typ a. Jest to jednostka, którą charakteryzują: mniejsze ambicje, ale także realistyczna ocena swoich możliwości, brak pośpiechu, wytrwałość w doprowadzaniu zadań do końca, a także, co ważne umiejętność zrelaksowania się.
Osobowość typu C
Dla osób reprezentujących typ C, charakterystyczna jest bierność w obliczu stresu. Osoby takie tłumią emocje, pozwalając się wykorzystywać. Wyraźnie zarysowane jest tutaj wysokie natężenie takich cech jak;skłonność do poświęceń,
- bierność w obliczu stresu,
- niezwykła uprzejmość,
- ustępliwość,
- stresogenność,
- wrogość,
- nie ujawnianie emocji.
Czy znalazłeś odpowiedź na nurtujące Cię pytania? A może działasz i podejmujesz decyzje jeszcze inaczej? Osobowość typu A, B i C to nie koniec. Ostatni typ osobowości, który w literaturze pojawił się dopiero w drugiej połowie lat 90 xx wieku, to osobowość typu D.
Osobowość typu D
Charakterystyczne dla tego typu jest prezentowanie dwóch wymiarów: negatywnej emocjonalności i zahamowań społecznych. W efekcie obserwujemy takie zachowania, jak lek, gniew, irytację czy wrogość, które są efektem negatywnej emocjonalności, oraz unikanie zagrożenie związanego z relacjami społecznymi, skłonność do powstrzymywania wyrażania negatywnych emocji zachowań zgodnych z tymi emocjami, będącymi konsekwencją zahamowań społecznych.
Tekst pochodzi z publikacji: W. Kisiel-Dorohinicki, Tylko bez nerwów. Zarządzanie stresem w pracy, Gliwice 2012.