Kiedy mówimy o komunikacji i porozumieniu bez przemocy (NonViolent Communication), to zwykle przychodzi nam na myśl wypowiadanie się, formułowanie komunikatów, czy porozumiewanie się. Dopiero w drugiej kolejności przychodzi nam do głowy słuchanie.
Słuchanie, to jednak bardzo istotny element komunikacji. Od tego w jaki sposób słuchamy zależy to co słyszymy, ale też to jaką relację budujemy z naszym rozmówcą.
Co oznacza „rzeczywiste, prawdziwe” słuchanie zgodne z NonViolent Communication i czym polega aktywne słuchanie?
Prawdziwe słuchanie to otwarcie się na to, co ma do powiedzenia rozmówca, danie mu przestrzeń do wypowiedzenia wszystkiego, co chce przekazać. To również uwaga, obecność, wyciszenie swoich myśli i koncentracja na tym, co mówi osoba, której słuchamy. Czym polega aktywne słuchanie? Aktywne słuchanie to proces świadomego zaangażowania, który odróżnia je od biernego słuchania. Opanowanie tej techniki może przynieść korzyści w różnych kontekstach, od rozmów kwalifikacyjnych po relacje w pracy i rodzinie.
Możemy określić słuchanie jako: „Jestem tu i teraz”, „Jestem tu dla Ciebie”, „Słucham całym sobą”, „Odsuwam przeszłość”. W trakcie jego wypowiedzi odsuwam swoje oceny i osądy i otwieram się na przekaz rozmówcy.
Jaka z tego jest korzyść? Mogę zauważyć to, czego wcześniej nie wiedziałam (odrywam się od schematu, który już mam przygotowany). Mogę usłyszeć czego naprawdę potrzebuje mój rozmówca. W ten sposób nawiązuję empatyczną więź z rozmówcą. Mogę dostrzec jego potrzeby.
Zwykle empatyczne słuchanie otwiera drugą osobę na kontakt z nami. Czuje ona nasze otwarcie się na to, co ma do przekazania. W ten sposób zaczynamy budować relację między nami. To już coś więcej niż sama komunikacja. To tworzenie więzi porozumienia, szacunku i zaufania.
To, że otwieram się na słuchanie nie oznacza, że zgadzam się na wszystko, co zostało powiedziane, nie oznacza akceptacji, bo empatia nie oznacza sympatii. Daje natomiast szansę na poznanie perspektywy rozmówcy, a tym samym ułatwia rozpoznanie jego potrzeb. Poznając potrzeby drugiej osoby, nie zawsze musimy akceptować sposoby ich zaspokojenia, ale szczególne nastawienie do rozmówcy polega na pełnej uwadze i akceptacji, co sprzyja nawiązywaniu partnerskich relacji zarówno w sferze zawodowej, jak i prywatnej.
Co to jest aktywne słuchanie?
Aktywne słuchanie to umiejętność komunikacyjna, która polega na świadomym i pełnym zaangażowaniu się w proces słuchania. Nie chodzi tylko o słyszenie słów rozmówcy, ale także o ich interpretację, analizę i odpowiedź na to, co zostało powiedziane. Definicja aktywne słuchanie obejmuje utrzymywanie kontaktu wzrokowego, zadawanie pytań oraz wyrażenie swoich myśli w sposób klarowny i zrozumiały. Dzięki aktywnemu słuchaniu możemy lepiej zrozumieć uczucia rozmówcy i jego przekaz, co prowadzi do głębszego i bardziej empatycznego kontaktu.
Dlaczego boimy się słuchać? Jak pytania otwarte mogą pomóc
Oto kilka możliwych powodów:
- Z powodu opinii, ocen i osądów, które mamy z przeszłości i wnosimy je do naszych obecnych relacji. Mogą być one głęboko zakorzenione w naszej świadomości i trudno się nam od nich zdystansować lub oderwać.
- Z powodu przekonań (np. muszę być dobrze przygotowana do rozmowy/negocjacji i przy tym trwam – bez względu na to, co powie rozmówca; obawiam się, że kiedy zmienię zdanie będę uznana za kogoś słabego lub miękkiego – bez własnego zdania; obawiam się przegranej lub skomplikowania tego, co już wcześniej zostało przygotowane). Przekonania „zakotwiczają” nas w pewnych określonych stanach, które trudno nam opuścić.
- „Włączają” się nasze uczucia, kiedy słuchamy tego co mówią inni. Utożsamiamy się z tym o czym mówi nasz rozmówca, szukamy analogii do swoich doświadczeń.
- Z powodu naszych ograniczeń, bo nie jesteśmy perfekcyjni. Może być tak, że interpretujemy wypowiedź w oparciu o swoje projekcje, nie potrafimy być uważni, porównujemy, jesteśmy roztargnieni itp.
- „Etykietki” – nosimy w sobie „etykietki” ludzi i sytuacji, które utrudniają nam „prawdziwe” i „aktualne” spojrzenie na nich.
- Boimy się krytyki. Słowa innych ludzi możemy odbierać jako krytykę, obawiamy się jej, możemy czuć się dotknięci jakimiś słowami lub zranieni.
- Obawiamy się, że usłyszymy prośbę, której nie będziemy mogli lub nie będziemy chcieli zrealizować
- Włącza się tzw. blokada słuchania i słuchamy tylko pozornie. Co to oznacza? Czasem już przed rozmową z drugą osobą mamy gotową odpowiedź. Scenariusz rozmowy może wyglądać tak, iż wydaje się, że słuchamy co ma do przekazania nasz rozmówca, a tymczasem mamy już gotową odpowiedź, którą przekazujemy po jego wypowiedzi (to bywa efektem „perfekcyjnego” przygotowania się do rozmowy, negocjacji, czyli przygotowania odpowiedzi lub komentarza zanim usłyszymy całą wypowiedź).
Jeśli któryś z powyższych elementów brzmi znajomo, to warto zastanowić się jak mogę to zmienić.
O co warto zadbać na początku? O siebie. Warto wsłuchać się w siebie i odkryć swoje potrzeby, by móc zatroszczyć się o ich zaspokojenie. To dobry punkt wyjścia do budowania relacji z innymi ludźmi.
Zadawanie pytań w trakcie rozmowy
Zadawanie pytań w trakcie rozmowy jest kluczowym elementem aktywnego słuchania. Pytania otwarte i zamknięte pomagają w lepszym zrozumieniu wypowiedzi rozmówcy i jego przekazu. Pytania sugerujące mogą być użyte, aby pomóc rozmówcy w wyrażeniu swoich myśli i uczuć. Ważne jest, aby zadawaj pytania w sposób klarowny i zrozumiały, co pozwala uniknąć nieporozumień i prowadzi do lepszego zrozumienia. Zadawanie pytań to także sposób na pokazanie rozmówcy, że jesteśmy zainteresowani jego wypowiedziami i chcemy zrozumieć jego punkt widzenia.
Błędy w słuchaniu
Błędy w słuchaniu mogą wystąpić, gdy nie jesteśmy wystarczająco skoncentrowani na wypowiedzi rozmówcy lub gdy nie zadajemy pytań w sposób klarowny. Przerywanie rozmówcy, brak utrzymywania kontaktu wzrokowego czy niejasne wyrażenie swoich myśli to tylko niektóre z błędów, które mogą zakłócić przebieg rozmowy. Aby uniknąć tych błędów, warto ćwiczyć techniki aktywnego słuchania i być świadomym swoich słów i czynów w trakcie rozmowy. Uważne słuchanie i utrzymuj kontakt wzrokowy to podstawy, które pomagają w budowaniu lepszego zrozumienia i relacji z rozmówcą.
Wpływ słuchania na proces uczenia się
Słuchanie ma ogromny wpływ na proces uczenia się. Aktywne słuchanie pozwala na lepsze zrozumienie materiału i jego przyswojenie. Uważne słuchanie i zadawanie pytań pomagają uniknąć nieporozumień i sprzyjają głębszemu zrozumieniu tematu. Ponadto, aktywne słuchanie wspiera budowanie relacji i poczucie własnej wartości, co jest kluczowe w procesie uczenia się. Dzięki aktywnemu słuchaniu możemy lepiej zrozumieć nie tylko materiał, ale także potrzeby i oczekiwania innych osób, co prowadzi do bardziej efektywnej nauki i współpracy.
Rozwiń umiejętności porozumiewania i umiejętność słuchania
Bez przemocy czyli z pomocą NVC (NonViolent Communication)
Komunikacja bez przemocy, czyli NonViolent Communication w realiach Twojej firmy
NVC, czyli NonViolent Communication, to metoda komunikacji, która skupia się na empatii i zrozumieniu drugiej osoby. W kontekście zawodowym, umiejętność ta jest nieoceniona, ponieważ pozwala na budowanie relacji opartych na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Aktywne słuchanie odgrywa kluczową rolę w budowaniu relacji interpersonalnych, co wpływa na jakość współpracy i efektywność zespołu.
Warto również zwrócić uwagę na konieczność uważnego śledzenia słów rozmówcy. Regularne zadawanie pytań oraz nawiązywanie do wcześniejszych informacji przekazanych przez rozmówcę sprzyja unikaniu nieporozumień i budowaniu zaangażowania w rozmowę.
Zastosowanie słuchania w pracy
Słuchanie jest niezwykle ważne w pracy, zwłaszcza w sytuacjach, gdy jesteśmy odpowiedzialni za zarządzanie zespołem lub komunikację z klientami. Aktywne słuchanie pozwala na lepsze zrozumienie potrzeb i oczekiwań klientów, a także na budowanie relacji z współpracownikami. Ćwiczenie aktywnego słuchania pomaga uniknąć nieporozumień i poprawić komunikację w pracy. Dzięki aktywnemu słuchaniu możemy lepiej zrozumieć, co jest ważne dla naszych współpracowników i klientów, co prowadzi do bardziej efektywnej i harmonijnej współpracy.
Jak zatem możemy słuchać? Poznaj techniki aktywnego słuchania
Też na kilka sposobów:
- To co słyszymy krytycznego przypisujemy innej osobie. Obwiniamy ją.
- Myślimy o sobie w kategoriach negatywnych. Zarzucamy sobie niekompetencję.
- Nastawiamy się na zrozumienie siebie i tego co robię. Mam świadomość swoich potrzeb i uczuć i mogę zatroszczyć się o siebie.
- Rozumiem i szanuję potrzeby rozmówcy. Tworzę z nim empatyczną więź.
Im jestem bliżej otwarcia się na rozmówcę tym większą mam szansę na zbudowanie porozumienia bez przemocy (NonViolent Communication). Zaczynam od siebie i swojej postawy wobec rozmówcy i wówczas mam szansę na autentyczny kontakt.
W autentycznym i empatycznym słuchaniu jest miejsce na otwarcie się na drugą osobę, szczerość intencji i gotowość do zauważenia jej potrzeb. Umiejętność słuchania pozwala na zobaczenie i zrozumienie drugiej osoby. To krok do otwartego dialogu. Jakość słuchania wnosi wartość do kontaktu i do relacji. To wystarczający powód, by dbać o to jak słuchamy innych.